Essen und Trinken / Cibo e bevande

Legende

ITA Italiano / Italienisch  
GRE Greschóneytitsch Gressoney (walser)
ISS Éischemtöitschu Issime (walser)
ALA Titzschu Alagna (walser)
RIM Remmaljertittschu Rimella (walser)
FOR Pomattertitsch Formazza (walser)
C7C Tzimbris Cimbri dei Sette Comuni e del
Cansiglio
C13 Tauć Cimbri dei Tredici Comuni
Clu Azpe biar Cimbri di Luserna
MOC Bersntolerisch Mocheni/Val Fersina
SAP Plodarisch Sappada
SAU Zahrar sproche Sauris
TIM Taitsch va Tischlbong Timau
DEU Deutsch / tedesco  

Satzbeispiele aus dem Alltag

Die Frau ging zum Einkaufen; sie hat nicht viel gesucht: ein Buch für ihr Kind, Zucker, Birnen, ein paar Flaschen Wein, viel Öl und ein wenig Essig; es war genügend, was sie im kleinen Laden auf dem Platz finden konnte.

ITA - La signora andava a fare la spesa; non cercava molte cose: un libro per la sua bambina, dello zucchero, delle pere, qualche bottiglia di vino, molto olio e un po’ d’aceto; quindi le bastava quello che poteva trovare al piccolo negozio in piazza.

GRE - D’frou éscht kanget échoufe; dŝchi hät ni véllé déngé gsiecht: es buech fer ériò moaté, zécker, bére, mengé wibòtelle, féll éle, es fätzié ésség; déewé hettésch alz gfònnet èn der léckò béttiò òffem platz.
ISS - D’gotta ischt kannhen machun speisa; dŝchi het nöit gsücht sövvil dinnhi: as büji vür dŝchéis töchtirllji, zücker, birri, as poar vleschi wéin, vill üeli un as söiri vinnegre; darwil hetsch kheen gnug mit was dŝchi het muan vinnen in d’lljickun büttuju von d’piatzu.
ALA - D’frowwa ïst g’gange chaupfe; si häd nid g’suacht vil dingi: as buach fir ihra techter, zicker, birini, somi flasche wi, vil eilie und umbitz esssig; denn häd ihra g’skisut wos häd g’mege finde zar likku buteju im platz.
RIM - D vrowà ìsch kangut cheffu ŝchàcche; hét nid ŝchiocht vìlj ŝchàcche: es biöch vàr ŝchis mettje, zekker, ŝchìm bìre, ŝchìm buttalje wi, vìlj élju und e sikkje àŝchai; entrum hét hébet gnjög wàs hét gvunt en ts buttélje en piàzzu.
FOR - T fröw éscht ga t schpesa machu; ŝchi het nit fél sachä ksöcht: äs böch fer ŝchim chénn, zukcher, bérä, än par kutträ wii, fél eli un än tropf essik, äso éschtru gnök ksé, das wa ŝchi äm chlinä ladä im platz het chunnä fénnä.
C7C - ’S baib ist gant so khoofan; ze hat net gazüuchet biil dingar an puch bor ’s zain diirnle sükkarn piiren antia botza bon bain biil öol un an mintzig essag azo ist gabeest ganug bas ze hat gamöghet bennan in de khloone boteega in dar platz.
C13 - De hearin ist gabest na’ tze machan de spesa. Se hat nist gasuachat vij dingar: a puach for ire diarlja, a bene tzukar, eibanan pirn, eibanan fiaske ’un bain, vij oul un a bene eizza. Asou s’ist gabest kontente ’un daz bo si hat gamust vingan kar kljaine boteighe kame Pljatz.
Clu - ’Z baibe iz gånt zo provedra; ’z hatt nètt gesüacht vil sachandar: an libar vor soi diarndle, zükkar, pirn, a para bòtza boi, vil öl un a pizzle ezza; ’z hatt gehatt genumma pinn sèll boz hatt gevuntet in khlumma botégle in platz von lånt.
MOC - S baib ist gòngen za kaven, s hòt nèt tsuacht vil zaig: an puach ver en sai’ diarndl, a ker zicker, a por pirn, an ettlena bai’vlòschn, vil eil ont a bea’ne essa. S hòt noat gahòp lai va sèll as s hòt gameicht vinnen en de kloa’ boteig van plòtz.
SAP - De muime is inkafn gean; si òt et abesn gesuicht: a puich ver ihrs/sai diernle, zucker, pirn, aniga vlòschn bain, abesn eile unt a kail / mekkile essach; drum òt se genui gotn, bòs se me klan lodn me plòtze òt gekennt vennin.
SAU - De vrau ist gean za khafan; d’ot net gesuechet abesn sochn: a piechle vur sai dierndle, zuker, pirlan, epra glos bain, abesn eile unt adingele eissach; ’s ist geben genuekh bas d’ot gemeiget vinen ime buteiglan im ploze.
TIM - Is baib is da choust gongan mochn; as hott biani gapraucht: a puach vir saindar toachtar, zukar, pirn, aneitlan vloschnan bain, viil eil unt a pisl eisach; is ganua gabeisn bosa in cklaan lanlan van doarf hott gameik pacheman.

DEU - Die Frau ging zum Einkaufen; sie hat nicht viel gesucht: ein Buch für ihr Kind, Zucker, Birnen, ein paar Flaschen Wein, viel Öl und ein wenig Essig; es war genügend, was sie im kleinen Laden auf dem Platz finden konnte.

Johann ist krank, weil er zu viel Kuchen gegessen hat.

ITA - Giovanni si è sentito male perché aveva mangiato troppa torta.

GRE - Dem Johannes éscht ébél kéemet wéll hätter z’véll chueche kässet.
ISS - Jean het dŝchi gmachut chrangh antweegen is het kessen z’vill turtu.
ALA - Hans ïst mu ïbil va’wegen häd er g’gasse z’fast turtu.
RIM - Der Dŝchwand ìsch schtannut ibelj wàrum hét kast vilj ŝchiéts.
FOR - dem Hans éscht schlächt cho, fägä är het z fél turta kässä.
C7C - Dar Hanz hat zich gafüult üubel ambia ar hat gahat ghesset sobiil kasentza.
C13 - Giovanni ha-ci gahoart ubal, biasou er hat gezzat vij voukatze.
Clu - Giovanni iz gestånt letz ombrómm dar hatt gehatt gèzzt kartza vil turt.
MOC - Der Nane hòt se nèt guat gaheart avai der hòt gèssn gahòp za vil turt.
SAP - Dr Giovanni is letze geschtean, baalar ze viil turte/pètta òt gèssn.
SAU - ’S Suandle ist leize gestean dernoch as ar ot zavil torta gessn.
TIM - Is Hansali hotzi nits guat cheart baldar za viil peta hott ckoot geisn.

DEU - Johann ist krank, weil er zu viel Kuchen gegessen hat.

Der Fisch stinkt wenn man ihn verderben lässt: verschwendest du nicht schon genug Essen?

ITA - Il pesce puzza se lo si lascia marcire: non sprechi già abbastanza cibo?

GRE - De fésch sténgt wenn lamòne fule: tuéscht nid eschò gnueg käs dérlecke?
ISS - Da visch stinght wénn mu ne loat voule: zarléckischt nöit aschuan z’vill spéis?
ALA - Dan fisch stinckt wan loh mu’s fuli: tuast nid ofe gnuag trasoru kos?
RIM - Der vìsch schmakcht ŝchu làge sus vülle: tiöscht nid tràsàru dŝchà gnjög kès?
FOR - Der fésch schtécht wen mu nä laat la fülä: töscht nit scho z fél ässä fersutlu?
C7C - Dar biss stinkhet as lassa-bar en gheenan baul: stroipalas-to net ganug ghessach?
C13 - In visch stinkat mo lazzat-in-ma darvaulj; birfast du hin nist ganuak spaise?
Clu - Dar visch stinkht azzmen lazzt darvàuln: djukhsto nètt sa vort genumma geèzza?
MOC - Der visch stinkt benn de lògst en sèmm za vauln, bèrfst nèt vort schoa’ ganua zaig?
SAP - Der visch schmeckt/schtinkt, benn d’n lòscht vauln: tuische net ze viil èssans vertuin?
SAU - Der visch stinkhet ben man lossnen vauln: tueste net genuekh schmarouzn?
TIM - Schtinckt dar viisch asta lost tschleacht gianan: sghmaista nitt ganua eisn zoi abeck?

DEU - Der Fisch stinkt wenn man ihn verderben lässt: verschwendest du nicht schon genug Essen?

Als Katherina und Franz in Rom waren, bestellten sie einen Salat, um im Restaurant kein Fleisch zu essen.

ITA - Quando erano a Roma Caterina e Francesco hanno preso / ordinato un’insalata per non mangiare la carne al
ristorante.

GRE - Wenn sinndŝch gsid z’Ròm Kattri òn Franz hein bschtellt e salat fer nid z’fleisch z’ässe ém wértschhus.
ISS - Wénn dŝchi sén gsinh z’Rom Katrinni un Franz hen botten a salludu um nöit essen vleisch im wurtschus.
ALA - Wenn sind g’si in Romu Kakali und Francesco haind g’geicht/befoule salot fïr nid asse ds flaisch im wïrtshus.
RIM - Wanj ŝchind gŝchit ts Rem d Kétline und der Tschak hant kìt / gschekcht e saletu var nid z assu vlaisch en ts
wertschüüsch.
FOR - Wen ŝchi z Rom ksé sén,hen z Trini un der Frantzeschk im wértschhüs än zalatta pschtellt, fer nit z fleisch z
ässä.
C7C - Benne zoi zein gabeest ka Roome, de Katina un dar Franz habent galummet an salata bör net essan ’s bloas in de taberna.
C13 - Benje se sain gabest in Roma, de Caterina un in Francesko, ime tabearn, hen gabout len a salate biasou se hen nist gabout ezzan fjaisch.
Clu - Balza soin gest a Roma, di Katerina un dar Fråntz håm ågeschaft a salàt zoa nètt z’ezza vlaisch aftn ristorånt.
MOC - Bail de sai’ ka Rom gaben, de Caterina ont der Francesco hom tschòffen an solet ver za nèt èssn s vlaisch van birtshaus.
SAP - Benn se af Ròmm saint gebeen, ònt de Caterina unt dr Francesco an solat ongeschòffn, bail se me gòschthause kaa vlaisch ònt gebellt èssn.
SAU - Ben de seint geben za Roan, ’s Traindle unt der Franz ont gournt a schissele solat mite net z’essan vlaisch ime burtshause.
TIM - Mensa af Ruam sent gabeisn, niit is vlaisch van biarttschoft zan eisn, da Tinga unt dar Vranz hont saloot
ontschofn.

DEU - Als Katherina und Franz in Rom waren, bestellten sie einen Salat, um im Restaurant kein Fleisch zu essen.

Ich habe dich ins Dorf geschickt, um Brot zu kaufen. Ich würde mich freuen, wenn du auch Orangen kaufst: Wir haben kein Obst zu Hause.

ITA -Ti ho mandato in paese perché comprassi il pane. Inoltre sarei contento se tu comprassi delle arance: a casa siamo senza frutta.

GRE - Händé gschéckt òf de platz (én de tache) fer dass tiegésch z’bròt choufe. Dròberén weré z’frédò wenn tettésch pòmmeranza choufe: zem hus sibber oané obst.
ISS - Ich hen di gschikht im Duarf um das di chaufischt z’bruat. Hetti geere das di téttischt mer chaufen oranŝchini: zam hous séwer oan fröiti.
ALA - Ich hon dich g’ schicht im land fïr chaupfe ds broud. Wäiri auch z’fridu wan du tätest chaupfe pomeranze äpfie: zam hus wiar sin oni frucht.
RIM - Hégter gŝchantut en ts pais vàr z cheffu ts bröt. En trémenté bittet z frìdu ŝchu du tiéttet cheft arance: hemmu bìwwer à frutta.
FOR - I händi ins dorf kschékcht fer ga z brot z chöifä. I wetti öw zfrédu wen dü portugalli chöiftischt: daheimä siwär oni frucht.
C7C - Ich han dich gasikket in ’s lant ambia du khoofaste ’s broat. Un denne ich börte gafroant as du khoofaste antia narantza in de home zei-bar ane obes.
C13- I han-di gacikat kame paese biasou du kofatast iz proat. Un denje i berte kontente mo du kofatast eibanan
orantzan; da huam sain-bar ante frutan.
Clu - I hånde geschikkt in lånt zo khoava ’z proat. I berat o kontent asto khoavast narèntz: da huam saibar ena fruta.
MOC - I hòn de tschickt en dorf za kaven s proat. I baret vroa benn de tanst kaven a ker naransn aa: hoa’m hom ber koa’na fruchtn.
SAP - I òn di inbèrts (ins dorf) geschickt, s’proat ze kafn. Nochar bar i vroa, benn du a poor arancn kafascht: (in) der hame òmmer kan oubas.
SAU - I ondi geschikhet in ’s dörfle mite as de sölast khafn ’s proat. I barat zavridn as de khafast aranzn a: dehame seiber ona oubas.
TIM - I hondi in doarf tschickt min sen asta is proat chaafn hiast gackaft, noor bari vroa monda da onoranz tast
chaafn: da hama saimar ona oubast.

DEU - Ich habe dich ins Dorf geschickt, um Brot zu kaufen. Ich würde mich freuen, wenn du auch Orangen kaufst: Wir haben kein Obst zu Hause.

Trinken wir ein Glas Schnaps/ein Bier?

ITA - Beviamo un bicchierino di grappa/una birra?

GRE - Tieber trénge es glesié schnaps/ es bier?
ISS - Tringhien as tschicket lebwasser/une bière?
ALA - Trinchi wer as g’branz bacherlji/an biar?
RIM - Tiéwer trenhu es gléŝchje brantwì/es birra?
FOR - Süfäwär äs glasjé prantz/péér?
C7C - Trinkha-bar an ghezale prampen/an biira?
C13 - Trinka-bar a kljaine tatze ’un graspa/a bir?
Clu - Trinkhpar an pudl pråmpoi/a bira?
MOC - Trink ber a glasl schnòps/trink ber a piar?
SAP - Trinkmer a pudile pròmpan/a pierl?
SAU - Trinkheber a stamparle schnops (prompain)/ana bira?
TIM - Trinckmar a sghnapzl/a piarl?

DEU - Trinken wir ein Glas Schnaps/ein Bier?